Dezynfekcja niszczy formy wegetatywne mikroorganizmów. Im dłuższy czas działania, im wyższe stężenie środka dezynfekcyjnego, tym większa skuteczność.
Dezynfekcja - definicja
Dezynfekcja (po polsku dosłownie oznacza odkażanie) – postępowanie mające na celu niszczenie drobnoustrojów i ich przetrwalników. Dezynfekcja niszczy formy wegetatywne mikroorganizmów, ale nie zawsze usuwa formy przetrwalnikowe. Zdezynfekowany materiał nie musi być jałowy. Dezynfekcja, w przeciwieństwie do antyseptyki dotyczy przedmiotów i powierzchni użytkowych
Dezynfekcja zapobiegawcza
Stosowana jest w miejscach szczególnie narażonych na różnego rodzaju zakażenia przez drobnoustroje i inne mikroorganizmy. Pozwala ona całkowicie niwelować zagrożenia związane z tym właśnie problemem. Przykładowymi miejscami gdzie odbywają się tego typu działania są: kuchnia w gospodarstwie domowym, stołówka, łaźnia lub często używane przedmioty takie jak: naczynia.
Dezynfekcja ogniskowa
Wykonywana jest jako bieżąca i końcowa. Dezynfekcja bieżąca podejmowana jest w samym środku ogniska zakażenia (np. przy łóżku chorego) lub w otoczeniu nosiciela. Dezynfekcję końcową przeprowadza się w pomieszczeniach, w których przebywał chory.
Metody dezynfekcji
Do dezynfekcji stosuje się metody fizyczne, chemiczne i termiczno-chemiczne.
Czynniki fizyczne używane do dezynfekcji:
- Para wodna - do dezynfekcji wcześniej oczyszczonego sprzętu, odzieży, unieszkodliwiania odpadów, używa się pary wodnej w temperaturze 100–105 °C pod zmniejszonym ciśnieniem (0,5–0,45 atm). Pary wodnej pod normalnym ciśnieniem używa się do odkażania m.in. wyposażenia sanitarnego.
- Promieniowanie - do odkażania używa się promieni UV o długości fali 256 nm, które niszczą drobnoustroje w powietrzu i na niezasłoniętych powierzchniach.
Czynniki chemiczne używane do dezynfekcji:
- czwartorzędowe sole amoniowe
- alkohole, np. alkohol etylowy, alkohol izopropylowy
- aldehydy, np. formaldehyd, aldehyd glutarowy
- związki fenolowe, np. krezol, rezorcynol
- biguanidy, np. chlorheksydyna
- związki metali ciężkich, np. srebra, miedzi, rtęci
- związki halogenowe, np. jodyna, chloramina, jodofory
- fiolet krystaliczny (barwnik), mleczan etakrydyny (Rivanol)
- utleniacze - nadtlenki, np. H2O2 lub nadmanganiany, np. nadmanganian potasu
- tenzydy, np. mydła
- kwasy i zasady.
Powyższa metoda usuwa większość drobnoustrojów jednak nie zapewnia całkowitej pewności. Dlatego nie kiedy zdezynfekowany materiał nie jest jałowy jednak spełnia wszelkie normy w kwestiach przedmiotów użytkowych jak i powierzchni.
Wyniki dezynfekcji zależą od trzech czynników:
- Pierwszym i podstawowym czynnikiem jest gatunek drobnoustrojów , ich liczebność i aktywność fizjologiczna,
- Kolejnym ważnym aspektem są właściwości chemiczne i fizyczne używanej metody dezynfekcji, stężenie, jak również czas działania,
- Dodatkowym aspektem jest środowisko w jakim jest wykonywana dezynfekcja – temperatura, wilgotność, pH, obecność materii organicznej i poziom kationów.
Podsumowując aby dezynfekcja była skuteczna, środek odkażający powinien mieć odpowiednie stężenie, najkorzystniejsze dla danych warunków, mieć bezpośredni kontakt z masą lub powierzchnią odkażanych przedmiotów. Działać przez określony czas i w odpowiedniej temperaturze.